Personeelstekort in de kinderopvang

Op deze pagina staat alle informatie over de personeelstekorten in de kinderopvang en de financiële en praktische gevolgen daarvan voor ouders.

We geven antwoorden op veel gestelde vragen, zetten een aantal aandachtspunten voor ouders en oudercommissies op een rij en benoemen richtinggevende uitspraken van de Geschillencommissie Kinderopvang:

  1. Financiële gevolgen van sluitingen
  2. (Gedeeltelijke) contractopzegging
  3. Wat kan de oudercommissie doen?
  4. Richtinggevende uitspraken van de Geschillencommissie Kinderopvang
    (Uitspraken in de sidebar - rechts)

1. Financiële gevolgen van sluitingen in verband met personeelstekort

  • Geen opvang vanwege sluiting, geld terug?

    Als uw kind niet naar de kinderopvang kan vanwege een sluitingsdag als gevolg van een tekort aan personeel, dan heeft u waarschijnlijk recht op terugbetaling van deze dag(en).

    De Geschillencommissie Kinderopvang heeft zich eerder uitgesproken over het recht op geld terug bij de landelijke sluitingen van de kinderopvang vanwege corona. Het oordeel luidde dat bij een sluiting de dienst niet geleverd wordt en er daarom een financiële vergoeding moet plaatsvinden. Lees hier de uitspraak zoals die later door de rechter is bevestigd. Deze juridische redenering lijkt dezelfde te zijn bij sluitingsdagen als gevolg van personeelstekort. Want ook dan wordt er door de opvangorganisatie geen dienst geleverd waar ouders wel voor hebben betaald. Of dit inderdaad zo geldt, weten we pas als de Geschillencommissie ook over deze specifieke situatie een bindende uitspraak doet. 

  • Organisatie zet sluitingsdag om naar ruildag

    Wij adviseren niet zomaar akkoord te gaan met een aangeboden ruildag wanneer de groep/locatie gesloten is. Juist omdat er sprake is van personeelstekort, zijn ruildagen tegenwoordig moeilijk of zelfs onmogelijk in te zetten. Alleen onder heldere voorwaarden kan het een mogelijkheid zijn. Bijvoorbeeld wanneer ruildagen niet binnen een bepaalde tijd verzilverd kunnen worden, ouders alsnog hun geld terug kunnen krijgen. Daarmee voorkom je dat ouders dagen opsparen die uiteindelijk niet meer inzetbaar zijn.

    Tip: spreek een concrete datum af waarop de ruildagen die niet ingezet konden worden, terugbetaald worden. Bijvoorbeeld aan het eind van een kalenderjaar. Voer dan ook direct een wijziging door bij Toeslagen voor je kinderopvangtoeslag, want als je minder uren kinderopvang afneemt en hebt betaald, dan heb je ook recht op minder kinderopvangtoeslag.

  • Organisatie betaalt alleen deel bóven maximum uurtarief terug

    Sommige opvangorganisaties bieden u in situaties van sluiting aan om alleen het deel van hun uurtarief dat boven het wettelijk maximum uurtarief valt aan u terug te betalen. Omdat u – zo stellen zij – over het deel tot aan het maximum uurtarief toch de kinderopvangtoeslag blijft ontvangen. Echter, we kunnen op dit moment niet met zekerheid zeggen dat dit klopt en of doorbetalen bij sluiting geen gevolgen heeft voor uw kinderopvangtoeslag. Wij raden daarom af om hiermee akkoord te gaan. Bovendien betaalt u dan wel nog steeds uw eigen bijdrage (ook wel ‘ouderbijdrage’ genoemd) volledig zelf. De ouderbijdrage is dat deel van de factuur dat boven het maximum uurtarief ligt en waarover u geen kinderopvangtoeslag ontvangt. En u heeft daar dus geen kinderopvang, de te leveren ‘dienst’ van de opvangorganisatie, voor gekregen.

  • Mijn kinderopvangorganisatie wil de dagen wel financieel compenseren. Op welke manier wordt dat gedaan?

    Wij adviseren dringend om geen terugbetalingen te laten verrekenen met nog te ontvangen facturen. Het wordt dan ingewikkeld om nog goed te volgen welke uren wanneer zijn afgenomen, wat wel hele belangrijk is voor de kinderopvangtoeslag. Een terugbetaling kan het beste gedaan worden met een creditfactuur na afloop van de maand waarin de kinderopvang/groep gesloten is geweest. Dit is een aparte factuur voor een terugbetaling door de kinderopvangorganisatie. Op de factuur moet staan:

    • Om welke dagen (datum) het gaat
    • Om hoeveel uur het gaat
    • Totaalbedrag

    Het is dus niet verstandig dat uren verrekend worden op een volgende factuur of dat aan het einde van het jaar gekeken wordt of er nog uren verrekend moeten worden.

    Zie ook nieuwsartikel van 6 januari 2022.

  • Organisatie weigert financiële compensatie

    Sommige kinderopvangorganisaties weigeren om sluitingsdagen te compenseren en spreken daarbij soms van overmacht. Maar ‘overmacht’ is een wettig begrip: het is niet aan de organisatie om te bepalen welke situaties onder overmacht vallen en welke niet. Dat kan alleen een rechter doen. Ook al staat de mogelijkheid om te sluiten als gevolg van personeelstekort in de aanvullende voorwaarden bij uw contract, al dan niet onder vermelding van overmacht, dan is het nog maar de vraag of deze voorwaarden wel redelijk en passend zijn bij de huidige situatie. Dus krijgt u niet uw geld terug terwijl de opvang gesloten is? Ga dan eerst het gesprek aan met de organisatie. Levert dat niets op? Dan kunt u overwegen om een officiële interne klacht in te dienen. Volg hierbij de klachtenregeling van de opvangorganisatie. Verwijs in uw klacht naar de uitspraak van de Geschillencommissie zoals hierboven beschreven. Komen jullie er niet uit? Neem dan contact op met het Klachtenloket Kinderopvang voor advies en bemiddeling.

    Ook is het mogelijk om direct naar de Geschillencommissie te stappen voor een bindende uitspraak over de klacht. De Geschillencommissie kijkt dan ook naar de vraag of personeelstekort wordt gezien als overmacht en of de aanvullende voorwaarden bij uw contract redelijk en passend zijn.

    Geld terug bij sluitingen; vraag een creditfactuur
    Wij adviseren dringend om geen terugbetalingen te laten verrekenen met nog te ontvangen facturen. Het wordt dan ingewikkeld om nog goed te volgen welke uren wanneer zijn afgenomen, wat wel hele belangrijk is voor de kinderopvangtoeslag. Een terugbetaling kan het beste gedaan worden met een creditfactuur na afloop van de maand waarin de kinderopvang/groep gesloten is geweest. Dit is een aparte factuur voor een terugbetaling door de kinderopvangorganisatie. Op de factuur moet staan:

    • Om welke dagen (datum) het gaat
    • Om hoeveel uur het gaat
    • Totaalbedrag

    Het is dus niet verstandig dat uren verrekend worden op een volgende factuur of dat aan het einde van het jaar gekeken wordt of er nog uren verrekend moeten worden.

    Geld terug bij sluitingen; wijzig uren kinderopvangtoeslag
    Voor uren kinderopvang die u niet betaalt, heeft u ook geen recht op kinderopvangtoeslag. Dus wanneer uw opvanglocatie een dag sluit en deze uren aan u terugbetaalt, geef deze wijziging (minder uren) dan zo snel mogelijk door aan Toeslagen. Zo voorkomt u dat u later toeslag moet terug betalen. Een wijziging doorgeven kan via www.mijntoeslagen.nl of via de kinderopvangtoeslag app van de Belastingdienst. Gebruik hierbij de handleiding in onze gratis app ‘uitleg kinderopvangtoeslag’ die u stap-voor-stap helpt om de wijziging door te geven aan Toeslagen.

    Geef de wijzigingen zo snel mogelijk, maar binnen vier weken, door. Let bij het doorgeven van de wijzigingen op het volgende:

    • De maand
    • Het aantal uur

    U kunt bij het doorgeven van een wijziging ook gebruik maken van de handleiding in onze gratis app ‘uitleg kinderopvangtoeslag’ die u stap-voor-stap helpt om de wijziging door te geven aan Toeslagen. Klik hier voor meer informatie en het downloaden van de app ‘uitleg kinderopvangtoeslag’ (gratis te downloaden in de stores).

Wat ouders (niet) moeten doen

  • Niet zelf afmelden
    Meld uw kinderen niet zelf af voor de dagen dat de groep of locatie gesloten is. Het is dan mogelijk achteraf niet meer duidelijk of uw kind er niet was omdat het ziek was of om een andere reden afweging óf omdat het niet kon komen vanwege een sluiting. De reden waarom uw kind er niet was maakt namelijk veel uit voor de betalingsverplichting. Het is dus belangrijk dat dat correct geregistreerd wordt. Zo voorkom je ook dat foutieve informatie terecht komt bij Toeslagen en misschien onbedoelde gevolgen heeft voor je recht op kinderopvangtoeslag. Bij een sluiting van de groep of locatie is het dus belangrijk dat de organisatie zélf verwerkt dat er geen opvang werd aangeboden. 

  • Niet storneren of terugboeken
    Breng niet zelf het bedrag van de ‘gesloten’ dag(en) in mindering op de factuur. Betaal het volledige bedrag op de factuur zoals u die ontvangt. Zoals eerder in dit artikel genoemd zal er een creditfactuur ingeboekt moeten worden door de opvangorganisatie. Dit betekent dat er een aparte factuur komt om de dag(en) terug te betalen aan de ouder. Op die factuur moeten de data en het aantal uur worden vermeld. Dat aantal kan aangehouden worden om door te geven als wijziging in mijntoeslagen.nl of de kinderopvangtoeslag app. Zie het kopje ‘Geld terug bij sluitingen; wijzig uren kinderopvangtoeslag’ voor hoe dat werkt.

  • Betaal niet de factuur minus de te ontvangen kinderopvangtoeslag
    Vraagt uw organisatie u om niet de gehele factuur te betalen maar alléén dat deel dat u krijgt via de kinderopvangtoeslag? Doe dat niet! Als u dat doet dan heeft u geen recht meer op kinderopvangtoeslag en moet u deze terugbetalen. Het betalen van een deel eigen bijdrage is namelijk verplicht om in aanmerking te komen voor kinderopvangtoeslag.
  • Geef persoonlijke wijzigingen snel door aan de kinderopvangorganisatie
    Geef de dagen waarop uw kind(eren) niet naar de opvang gaat(n) zo snel mogelijk door. Denk bijvoorbeeld aan de vakanties en quarantaine van uw kind. Het is fijn als de opvangorganisatie dit ruim van tevoren weet, zodat ze hun personeel goed kunnen inroosteren.
  • Meld zorgen bij de GGD
    Heeft u zorgen over of twijfelt u aan de pedagogische kwaliteit, stabiliteit en/of continuïteit van de opvang? Doe dan een melding bij de GGD! Onrust bij het personeel op de groep kan effect hebben op de kinderen. Leg uw zorgen neer bij de toezichthouder kinderopvang van de GGD in uw regio. Zij kunnen uw signalen meenemen in het toezicht op de kinderopvang en bij serieuze zorgen ook eerder komen inspecteren. Hier leest u meer over Toezicht & Handhaving in de kinderopvang en welke rol ouders en oudercommissies kunnen spelen.

2. (Gedeeltelijke) contractopzegging 

Helaas zijn er inmiddels diverse kinderopvangorganisaties die als gevolg van het personeelstekort contracten met ouders gedeeltelijk of volledig hebben ontbonden. Nu is het personeelstekort natuurlijk een alom bekend en steeds groter wordend probleem, maar dan nog mogen contracten niet zomaar ontbonden worden.

Mag een organisatie zomaar mijn contract opzeggen?
Nee, een opvangorganisatie mag alleen onder aantoonbare zwaarwegende redenen een contract met ouders stopzetten. Zo staat dit in artikel 10, lid 3 van de Algemene voorwaarden Kinderopvang. Een zwaarwegende reden kan in dit geval bijvoorbeeld ‘de omstandigheid dat de Ondernemer vanwege een niet aan hem toerekenbare oorzaak langdurig of blijvend niet meer in staat is de Overeenkomst uit te voeren’ zijn (artikel 10, lid 3, sub d). Of ‘een bedrijfseconomische noodzaak die de continuïteit van de locatie waar het kind is geplaatst in gevaar brengt’ (artikel 10, lid 3, sub e).

Kinderopvangorganisaties die zijn aangesloten bij de Brancheorganisatie Kinderopvang of de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang zijn verplicht om met deze voorwaarden te werken. Maar ook voor organisaties die niet bij een brancheorganisatie zijn aangesloten, geldt dat zij niet zomaar een contract mogen stopzetten. Dit heeft de Geschillencommissie Kinderopvang in een recente uitspraak bevestigd:

In de tussen partijen gesloten overeenkomst en de daarbij behorende algemene voorwaarden is bepaald dat ieder van hen de overeenkomst door opzegging kan beëindigen met inachtneming van een opzegtermijn van één maand. De ondernemer is niet aangesloten bij de Brancheorganisatie Kinderopvang en heeft dan ook niet de verplichting om de door de brancheorganisatie opgestelde algemene voorwaarden te hanteren.

Dat neemt niet weg dat in het algemeen, ook als een overeenkomst voorziet in een regeling voor opzegging, eisen van redelijkheid en billijkheid er desalniettemin toe kunnen leiden dat de opzegging onaanvaardbaar is en dat nadere eisen aan de opzegging moeten worden gesteld.

De eisen van redelijkheid en billijkheid, die mede worden ingevuld door hetgeen in de branche gebruikelijk is, brengen met zich mee dat een opzegging onaanvaardbaar is als aan de opzegging geen zwaarwegende reden ten grondslag ligt. De basis daarvoor is gelegen in de aard van dienstverlening. Er wordt immers een plaats op de kinderopvang opgezegd waar een kind op haar plek is en zich veilig en gelukkig voelt.”

Kan ik als ouder nog iets doen?
BOinK is geen voorstander van het volledig stopzetten van contracten met enkele ouders. Wij zien liever dat organisaties kijken naar mogelijkheden waarbij alle ouders gezamenlijk de lasten dragen en dus af en toe geen opvang zullen hebben. Krijgt u als ouder te maken met een contractopzegging, dan zijn er een aantal zaken waar u naar kunt vragen bij de opvangorganisatie:

  • De reden waarom juist úw contract is stopgezet.
  • Is het mogelijk om op een andere dag, groep of locatie opvang af te nemen?
  • Is het mogelijk om bij meerdere ouders een beperkt deel van de opvang stop te zetten in plaats van bij een beperkte groep ouders de hele opvang?
  • Geef aan dat u het, gezien deze omstandigheden, logisch/netjes zou vinden om per direct weg te kunnen bij de organisatie zodra u zelf een andere opvangorganisatie of opvangmogelijkheid heeft weten te regelen. Dus zonder de maand opzegtermijn die normaal gesproken contractueel geldt voor zowel ouders als houders.

Wanneer uw contract is stopgezet en u bent het hier niet mee eens, dan kunt u overwegen een interne klacht in te dienen. Doe dit schriftelijk volgens de interne klachtenregeling van uw organisatie. Is de reactie op uw klacht niet naar wens, dan kunt u overwegen om naar de Geschillencommissie Kinderopvang te gaan.

Neem ook altijd contact op met de oudercommissie van uw opvanglocatie.

3. Wat kan de oudercommissie doen?

  • Een actieve rol innemen. Ga met de organisatie in gesprek en bespreek hoe de ontwikkelingen het best aan alle ouders gecommuniceerd kunnen worden.
  • Houd de pedagogische kwaliteit, stabiliteit en continuïteit van de opvang in de gaten. Onrust bij het personeel op de groep kan effect hebben op de kinderen. Heeft u hier zorgen over of twijfelt u, doe dan een melding bij de GGD. Leg uw zorgen neer bij de toezichthouder kinderopvang van de GGD in uw regio. Zij kunnen uw signalen meenemen in het toezicht op de kinderopvang en bij serieuze zorgen ook eerder komen inspecteren.
  • Welke redenen zijn er te noemen dat personeel weg gaat? De OC heeft geen adviesrecht op personeelsbeleid. Echter deze crisis raakt meerdere adviesonderwerpen. Denk aan het pedagogisch beleid, gezondheid en veiligheid. Hierdoor heeft een OC toch indirect te maken met het personeelsbeleid en met de gevolgen van de personeelstekorten.
  • Wat doet de organisatie actief aan het tekort aan personeel? Zijn hier mogelijk nog andere ideeën voor te bedenken? Worden de ouders hierover geïnformeerd?
  • Geeft de opvangorganisatie nog geen duidelijkheid over terugbetalen van sluitingsdagen? Ga in gesprek om helderheid te krijgen. Wijs erop dat de dienst door ouders niet afgenomen kon worden en hier dus niet voor betaald hoeft te worden. Daarna volgt communicatie richting alle ouders. 
  • Sommige organisaties kiezen ervoor om groepen of locaties gepland te sluiten om op deze manier het beschikbare personeel beter te kunnen verdelen en te voorkomen dat ouders te maken krijgen met plotselinge sluitingen van groepen. Dit is een mogelijkheid maar ouders moeten hier ruim vooraf over worden geïnformeerd. Ook moet duidelijk zijn hoe de organisatie de dagen/uren die ouders nu niet kunnen afnemen, worden terugbetaald.

4. Richtinggevende uitspraken van de Geschillencommissie Kinderopvang

Alle uitspraken die de Geschillencommissie Kinderopvang doet zijn openbaar en kunt u hier teruglezen op hun website. Wanneer er een zitting heeft plaatsgevonden, gaat er altijd enige tijd overheen voordat de Geschillencommissie hier een oordeel over uitspreekt, het geschil en de uitspraak netjes uitgeschreven op papier staat, deze naar betrokken partijen is verstuurd en uiteindelijk ook geanonimiseerd op de website van de Geschillencommissie is geplaatst.

BOinK ontvangt de geanonimiseerde uitspraken rechtstreeks en heeft daardoor eerder inzage in beoordelingen van bepaalde geschillen, voordat deze online beschikbaar zijn. Ook al zijn de uitspraken van de Geschillencommissie alleen van toepassing op de individuele geschillen tussen ouder en kinderopvangaanbieder, de onderliggende beoordelingen kunnen zeker wel richtinggevend zijn voor ouders die een soortgelijk geschil hebben. Het is daarom dat wij ouders graag attenderen op onderstaande uitspraken. Ondertussen onderzoekt BOinK de mogelijkheden hoe dit soort uitspraken, die van toepassing zijn op een veel grotere groep, algemeen verbindend verklaard kunnen worden.

 

Lees de uitspraken in de rechter sidebar