Status - oktober 2024

Het wetsvoorstel van VVD en D66: vaccinatieplicht kinderopvang bij nood, heeft steun van BOinK
Nu de vaccinatiegraad weer daalt, vinden VVD en D66 dat de minister kinderdagverblijven moet kunnen verplichten niet gevaccineerde kinderen te weigeren.

Wetsvoorstel: De laatste jaren ligt de vaccinatiegraad voor met name de mazelen en kinkhoest te laag. Dit heeft ernstige en in sommige gevallen zelfs dodelijke gevolgen. Dit wetsvoorstel beoogt om bij een te lage vaccinatiegraad vaccinatie als voorwaarde te kunnen stellen voor toegang tot de kinderopvang. Het is een initiatiefwetsvoorstel van de Tweede Kamerleden Tielen (VVD) en Paulusma (D66).Het wetsvoorstel regelt, voor in de situatie waarin de vaccinatiegraad onder een kritische grens van 92% zakt, dat de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een wettelijke plicht tot deelname aan het Rijksvaccinatieprogramma als voorwaarde voor toegang tot de kinderopvang stelt, in de eerste instantie met uitzondering van buitenschoolse opvang en gastouderbureaus, voor zowel kinderen als medewerkers van kindercentra. Daarop zijn uitzonderingen mogelijk, zoals wanneer iemand vanwege medische redenen niet gevaccineerd is. 

Gjalt Jellesma, voorzitter van BOinK, vindt het goed dat de politiek hier nu een besluit over gaat nemen. De lage vaccinatiegraad is een maatschappelijk probleem, waarbij niet de kinderopvang maar de politiek aan zet is. Het is nog wel de vraag of het wetsvoorstel aangenomen wordt. De kinderopvang moet een veilige omgeving aan jonge kinderen kunnen bieden. Baby’s kunnen pas vanaf 14 maanden tegen o.a. mazelen gevaccineerd en zijn tot die tijd onbeschermd.  

Sinds de invoering van het Rijksvaccinatieprogramma (invoering 1957), bijna 70 jaar geleden, is het aantal ziekte en sterftegevallen met duizenden gedaald: dat is pure winst!Wanneer grote risico’s dreigen te ontstaan omdat de vaccinatiegraad ver onder de 92% daalt, heeft BOinK er begrip voor dat de minister de mogelijkheid krijgt om in te grijpen.

Oktober 2023
Wat nu het meest voor de hand ligt, is dat de situatie zoals die voorheen gold, nog steeds geldt. Dit betekent het volgende:

1. 1. Opvangorganisaties mogen ouders vragen of hun kind is ingeënt volgens het Rijksvaccinatieprogramma. Op die manier kunnen zij de vaccinatiegraad bijhouden.
   2. Ouders zijn niet verplicht om daar antwoord op te geven. Waardoor de graad niet nauwkeurig is maar wel een idee geeft van.

Nieuwe ouders die interesse hebben in de vaccinatiegraad kunnen deze opvragen zonder dat privacy gevoelige informatie van kinderen gedeeld wordt. De graad is zoals punt twee aangeeft niet altijd nauwkeurig. Kinderopvangorganisaties kunnen aan de hand van de antwoorden die zij ontvangen een idee geven.

Het lijkt erop dat het wettelijk is toegestaan dat een kinderopvangorganisatie een beleid hanteert over het weigeren van niet-ingeënte kinderen. De Raad van State is van mening dat kinderopvangorganisaties, als private onderneming, zelf mogen bepalen aan wie zij wel of niet hun diensten willen leveren. Daarom stond de Raad van State ook kritisch tegenover het initiatiefwetsvoorstel: opvangorganisaties hebben geen wettelijke grondslag nodig voor het weigeren van kinderen die niet deelnemen aan het Rijksvaccinatieprogramma. Er is ook jurisprudentie vanuit het Europese Hof en het Bundesverfassungsgericht waaruit blijkt dat het is toegestaan dat kinderopvangorganisaties beleid mogen voeren dat gericht is op het beschermen van (nog niet) gevaccineerde kinderen die wel willen deelnemen aan het Rijksvaccinatieprogramma, maar hiervoor nog te jong zijn. Dit betreft kinderen tot 14 maanden omdat bij 14 maanden de bmr-vaccinatie wordt gegeven.  

Visie van BOinK
BOinK is van mening dat de lage vaccinatiegraad een maatschappelijk probleem is dat niet door de kinderopvang moet worden opgelost. Wij vinden dat de politiek moet handelen naar het advies van de Commissie vaccinatie en kinderopvang.

Tip voor ouders
Controleer het vaccinatiebeleid van uw kinderopvangorganisatie zorgvuldig. Sommige organisaties hebben in hun eigen beleid opgenomen dat kinderen die geen vaccinaties hebben gehad, of die het Rijksvaccinatieprogramma niet volgen, niet worden toegelaten. Anderen hebben opgenomen ongevaccineerde kinderen te weigeren zodra de vaccinatiegraad onder een bepaald percentage daalt of wanneer er sprake is van een uitbraak van bepaalde ziekten.

Kinderen vaccineren tegen corona
Vanaf januari 2022 kunnen kinderen in de leeftijd van 5 tot en met 11 jaar, zonder een verhoogd medisch risico, een coronavaccinatie krijgen. U kiest altijd zelf of uw kind een coronaprik krijgt. Voor het inenten van kinderen tegen COVID-19 wordt in Nederland alleen het Comirnaty (BioNTech/Pfizer) vaccin gebruikt. Zie voor meer info de website van de Rijksoverheid en NJi.

Initiatief wetsvoorstel 'Bevorderen keuzemogelijkheid tussen kindercentra die wel of niet kinderen toelaten die niet deelnemen aan het rijksvaccinatieprogramma' (24 mei 2022)
De Eerste Kamer heeft dinsdag 24 mei 2022 het initiatiefwetsvoorstel 'Bevorderen keuzemogelijkheid tussen kindercentra die wel of niet kinderen toelaten die niet deelnemen aan het rijksvaccinatieprogramma' verworpen. Deze wet had als doel kinderopvangcentra de wettelijke mogelijkheid te geven om kinderen die niet ingeënt zijn volgens het Rijksvaccinatieprogramma te mogen weigeren. Het voorstel was wel al goedgekeurd door de Tweede Kamer. Nu het wetsvoorstel is verworpen, is het onduidelijk wat op dit ogenblik de rechten en plichten van ouders en opvangorganisaties zijn.

Belangrijk om te weten is dat het tijdens het schrijven van deze wet en het goedkeuren door de Tweede Kamer nog enkel over de standaard vaccinaties ging die toen in het Rijksprogramma zaten, zoals de mazelen, kinkhoest, pneumokokkenziekte en hib-ziekten. Zie het overzicht van alle infectieziekten uit het Rijksvaccinatieprogramma. Dus niet om de coronavaccinaties die inmiddels ook tot het Rijksvaccinatieprogramma behoren. Dit was één van de redenen dat de Eerste Kamer tegen het wetsvoorstel heeft gestemd. Het is niet de bedoeling dat ook medewerkers, naast kinderen, zonder coronavaccinatie geweigerd kunnen worden.

Advies van de Commissie vaccinatie en kinderopvang
Een speciale 'Commissie vaccinatie en kinderopvang' heeft staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en staatssecretaris Van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) geadviseerd over dit vraagstuk (juli 2019).

De commissie adviseert: "De overheid moet ouders duidelijker informeren dat we met ons allen verantwoordelijk zijn voor de (minimale) vaccinatiegraad. De commissie adviseert daarnaast om een ondergrens vast te stellen voor de landelijke vaccinatiegraad. Als de vaccinatiegraad verder daalt en deze ondergrens wordt bereikt, moet deelname aan het Rijksvaccinatieprogramma verplicht worden gesteld voor de kinderopvang. "Dit advies heeft het kabinet overgenomen. Staatssecretaris Blokhuis heeft na het verschijnen van het rapport de maatregel genomen om ouders die weigeren hun kind te laten inenten een gesprek met een (kinder)arts aan te bieden. Het RIVM buigt zich over het bepalen van een ondergrens.
De Commissie vaccinatie en kinderopvang bestond uit zeven experts, waaronder BOinK voorzitter Gjalt Jellesma. Meer over het advies, het volledige rapport en de reacties van SZW en VWS. 

Vaccinatiebeleid kinderopvang
Sommige kinderopvangorganisaties hanteren een vaccinatiebeleid. Daarin kan zijn opgenomen dat kinderen die geen vaccinaties hebben gehad, of die het Rijksvaccinatieprogramma niet volgen, niet worden toegelaten. Dat mag omdat er op 18 februari 2020 een nieuwe wet is aangenomen die dit mogelijk maakt.

Discussie vaccineren en kinderopvang
Het gaat in deze discussie om de zogenaamde BMR vaccinatie: de inenting tegen bof, mazelen (zeer besmettelijk en gevaarlijk is wetenschappelijk bewezen) en rode hond. Voor groepsimmuniteit is een minimale vaccinatiegraad van 95% nodig. Kinderen jonger dan 14 maanden kunnen nog niet worden ingeënt en zijn dus extra vatbaar. In Nederland gaan kinderen al op zeer jonge leeftijd naar de kinderopvang (vanaf drie maanden) en komen dus al vroeg in aanraking met (veel) andere kinderen die mogelijk niet gevaccineerd zijn. Om deze reden is het besmettingsgevaar in de kinderopvang groot.

Standpunt BOinK
Wij zijn het eens met het advies van de Commissie vaccinatie en kinderopvang: informeer ouders goed over het belang van vaccineren. Heeft deze maatregel onvoldoende effect en daalt de vaccinatiegraad onder de (door het RIVM vast te stellen) kritische ondergrens dan moet de overheid vaccineren voor de kinderopvang verplicht stellen.

Als de overheid de verplichting oplegt komen kinderopvangorganisaties niet voor een moeilijk dilemma te staan, namelijk kiezen of zij kinderen die niet gevaccineerd zijn willen weigeren of toelaten.
Wij vinden dat de keuze van wel of niet inenten aan de ouders is, maar pleiten wel voor transparantie: maak bekend of er kinderen worden opgevangen die niet zijn ingeënt cq. niet deelnemen aan het Rijksvaccinatieprogramma. Alle ouders kunnen dan kiezen of ze van de betreffende opvanglocatie gebruik willen maken. Dat is vooral belangrijk voor ouders van heel jonge kinderen die nog niet (volledig) zijn gevaccineerd. En voor ouders van kinderen die om medische redenen niet ingeënt kunnen worden.