Blog | 2020 het jaar van de toeslagen
Gjalt Jellesma (voorzitter BOinK)
Kinderopvangtotaal
Hoewel het eerste het ‘grote nieuws’ over de Toeslagaffaire eigenlijk al begin 2019 in de media kwam, is de volle omvang van de Toeslagaffaire eigenlijk pas in 2020 duidelijk geworden. Met als hoogtepunt, of zoals u wilt als dieptepunt, de verhoren door de parlementaire onderzoekscommissie. Nu wil BOinK zich eigenlijk niet zozeer bezighouden met alle discussies over politieke verantwoordelijkheid, er valt denk ik maar één alles overheersende conclusie te trekken. De hele affaire heeft meer dan 10 jaar lang verwoestende effecten gehad voor het leven van duizenden gezinnen. En als iets duidelijk is geworden tijdens de verhoren, is dat er heel veel mensen (mede)verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor wat er gebeurd is.
In een eerdere column met de wat provocerende titel ‘Leve het toeslagenstelsel’, heb ik al een pleidooi gehouden om het kind niet te snel met het badwater weg te gooien. In een recente column stelt Ed Buitenhek dat “het falen van het systeem ondergeschikt is geweest aan het falen van de mens”, in dit geval de bestuurders en uitvoerders bij de Belastingdienst. Met deze conclusie van Buitenhek ben ik het wel en ook niet eens. Net als Ed Buitenhek denk ik ook dat we de komende kabinetsperiode nog met een aangepast Toeslagenstelsel verder moeten. In die periode kan dan goed nagedacht worden over hoe de financiering van de kinderopvang in de daaropvolgende kabinetsperiode vormgegeven moet worden.
Buitenhek gaat aan een paar belangrijke zaken voorbij. Er was helemaal geen Toeslagenaffaire geweest wanneer er geen sprake was geweest van een volstrekt doorgeslagen systeem van sanctionering. Waarom moest een ouder wanneer er 100 euro te weinig eigen bijdrage was betaald over vijf jaar alle toeslag terugbetalen? En vooral ook waarom heeft de Raad van State haar taak zo verzaakt en de burgers niet in bescherming genomen tegen de Belastingdienst? De afdeling rechtspraak van de Raad van State deed immers het tegenovergestelde want zij ging in haar uitspraken mee met deze krankzinnige vorm van bestraffing van in vrijwel alle gevallen volstrekt onschuldige burgers.
Het is te simpel om alleen de Belastingdienst alle schuld toe te schuiven. Zij hebben als uitvoerders een zeer negatieve rol gespeeld maar dat geldt ook voor hun politieke opdrachtgevers. Het is geen toeval dat vooral kwetsbare burgers slachtoffer geworden zijn in deze affaire. De hardnekkige ontkenning bij de introductie van dit systeem dat dit stelsel voor een grote groep burgers ontoegankelijk was, is de belangrijkste reden dat deze groep oververtegenwoordigd is. Wat ook in het oog springt is in deze groep is dat het percentage gebruikers van gastouderopvang veel hoger ligt dan het aandeel van gastouderopvang in het totale gebruik van kinderopvang. Verder valt het op dat we heel weinig bekende namen tegenkomen bij de aanbieders waar de slachtoffers kinderopvang afnamen.
Buitenhek pleit voor het terugbrengen van het grote aantal variabelen die de hoogte van de toeslag bepalen. Dat is niet voldoende. De toegankelijkheid van het stelsel en de inhoudelijke kwaliteit en de structuur van de gastouderopvang zullen sterk moeten worden verbeterd.
Deze column is met toestemming overgenomen van Kinderopvangtotaal.
Voor gedupeerde ouders van de kinderopvangtoeslagaffaire hebben wij 5 punten op een rij gezet wat zij kunnen doen.
Lees ook: Verbetertraject kinderopvangtoeslag