Is gratis kinderopvang een goed of een slecht idee?

Monique Vreeburg, voorzitter van de BMK, is enthousiast over het voorstel van D66 en GroenLinks voor gratis kinderopvang.  ‘Alle kinderen van 0 tot 12 jaar krijgen dan recht op kinderopvang. Dat is fantastisch voor kinderen, voor ouders en uiteindelijk voor Nederland. Maatschappelijke kinderopvangorganisaties vertegenwoordigen een derde van de kinderopvangbranche en vinden dat alle kinderen recht hebben op optimale ontwikkelingskansen.’

‘Gratis niet gratis’

Emmeline Bijlsma, directeur van de BK, is kritischer. De kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang behoort volgens haar tot de top van Europa, en het is de vraag of gratis opvang de kwaliteit ervan verbetert. Bovendien is een enorme overheidsinvestering van 5,4 miljard volgens Bijlsma niet gerechtvaardigd. ‘In principe investeer je een enorm bedrag om uiteindelijk de hogere inkomens te ontlasten. Daarbij is gratis nooit echt gratis, want dat geld moet natuurlijk ergens vandaan komen.’

Reactie BOinK

Onderstaande is een uitgebreide versie van het interview waarvan een deel op Kinderopvangtotaal is gepubliceerd.

Gjalt Jellesma, voorzitter van BOinK, sluit zich wat betreft de kwaliteit van de opvang bij Bijlsma aan. ‘Ik hoor mevrouw Ploumen van de PvdA zeggen dat je met gratis kinderopvang pas echt goede kwaliteit kunt realiseren. Alsof we er door alle crisissen heen niet nu al in zijn geslaagd om die kwaliteit te bereiken. Het zou fijn zijn als politici met verstand van zaken over de huidige kinderopvang spraken, en van de kinderopvang niet een ideologisch speeltje maken.’

Op zich is gratis opvang een mooi idee, aldus Jellesma, maar het allerbelangrijkste voor ouders is continuïteit. De financiële haalbaarheid van gratis kinderopvang is wat hem betreft wel een punt. ‘De overheid geeft nu tientallen miljarden uit, maar die moeten straks wel worden terugbetaald. Het is niet de eerste keer dat een partij gratis kinderopvang bepleit. Niet lang geleden stond het ook in het partijprogramma van de VVD. Ik zou al heel tevreden zijn als het voorstel dat BOinK met een groot aantal andere partijen heeft gedaan, namelijk 16 uur gratis opvang voor alle kinderen van 0 tot 4 jaar, het zou halen. Daar zijn heel veel ouders echt mee geholpen, en de betaalbaarheid is een minder groot probleem dan wanneer kinderopvang voor alle kinderen gratis zou zijn. Als dan over een paar jaar de coronacrises verwerkt is, zouden alle kinderen vanaf 4 jaar recht moeten hebben op 8 uur bso.’

‘Tot slot nog één belangrijke waarschuwing: in landen om ons heen zag je dat wanneer kinderopvang gratis werd, de overheid meteen een stevige korting doorvoerde en per uur een stuk minder betaalde dan wat voorheen de maximaal te vergoeden uurprijs voor de kinderopvangtoeslag was.

Je kunt nu gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek stellen dat zeker 80% van de Nederlandse kinderopvanglocaties zich met de Europese top kan meten. Dat mag niet verloren gaan. Om te kunnen zeggen dat 100% op dat niveau zit moet er iets gebeuren wat BOinK al jaren bepleit: namelijk dat wie in het Landelijk Register Kinderopvang* staat en daarmee minimaal 70% van zijn rekening door de overheid betaald krijgt, verplicht wordt om aan onderzoek naar kwaliteit, uitgevoerd door de overheid, mee te doen.

Rechtstreekse financiering

Het kabinet wil een einde maken aan de huidige toeslagensysteem. Een optie is het kiezen voor rechtstreekse financiering. De voordelen daarvan zijn volgens BMK-voorzitter Monique Vreeburg groot. ‘Alle kinderen tussen 0 en 12 jaar profiteren van de ontwikkelingskansen en kinderen kunnen zonder drempel gebruik maken van de veilige en rijke ontwikkelomgeving die de kinderopvang biedt. Hun ouders weten waar ze aan toe zijn wat betreft kosten maar ook wat betreft keuzes die zij maken over het combineren van loopbaan en gezin.’

Gjalt Jellesma is ook wat dit betreft terughoudender. ‘We zitten nog zeker een aantal jaar aan de toeslagen vast. Een overhaaste aanpassing is niet wenselijk, je hebt gezien hoe erg het mis kan gaan als een systeem niet deugt. Rechtstreekse financiering van kinderopvangorganisaties is een prima idee, maar verder geldt: behoud het goede, en denk na over wat je aanpast en wanneer. Dat is wat mij betreft de beste garantie op een succesvolle overgang naar een beter systeem.’

Gratis voorschoolse opvang

Ook de voorschoolse opvang moet gratis worden. Dat vinden de onderwijswethouders van de vier grote steden. Zij pleiten voor een nationaal plan voor gelijke onderwijskansen en het wegwerken van achterstanden als gevolg van corona. Lees hier het hele verhaal. 

*Registratie in het LRK is verplicht voor alle kinderopvangorganisaties (inclusief gastouders) in Nederland.

Dit is een artikel van Kinderopvangtotaal