Belastingdienst wordt doorgelicht op illegale fraudesystemen

De hele Belastingdienst zal in een onafhankelijk onderzoek worden doorgelicht op het gebruik van zwarte lijsten en mogelijke andere illegale fraudesystemen. Op dit moment heeft de fiscus zelf geen idee of de eigen registratiesystemen wettelijk door de beugel kunnen en of burgers (of bedrijven) er mogelijk door worden benadeeld.

Dit melden de staatssecretarissen Vijlbrief (Belastingen) en Van Huffelen (Toeslagen) in een brief aan de Tweede Kamer. De bewindslieden van Financiën bieden het parlement excuses aan, omdat ze ook na weken onderzoek de onderste steen nog niet boven hebben. Dat was wel de bedoeling.

Serieuze meldingen en vage signalen
De brief is een reactie op de onthulling van RTL Nieuws en Trouw dat de Belastingdienst jarenlang een geheime zwarte lijst hanteerde. Op die lijst werden honderdduizenden mensen geplaatst bij een vermoeden van fraude.

Het ging daarbij om serieuze meldingen, maar ook om vage signalen en tips. De gegevens in dit systeem, de Fraude Signalerings Voorziening (FSV), werd jarenlang niet geschoond. Burgers konden zich niet verweren, omdat zij niet wisten dat ze op de lijst stonden.

Zwarte lijst blijft uit de lucht

Vijlbrief en Van Huffelen zeggen nu dat vaststaat dat FSV niet door de beugel kon en in strijd is met privacywetgeving. Het systeem blijft daarom voorlopig uit de lucht. Ze zeggen dat er nu 'onvoldoende helderheid' is over het bestaan van vergelijkbare registratiesystemen en of die wel aan de wet voldoen.

"Wij hebben nu nog niet kunnen vaststellen of en zo ja hoe informatie uit FSV en eventuele andere systemen heeft geleid tot benadeling van burgers, ondernemers en bedrijven." Dat komt volgens de staatssecretarissen omdat er 'onvoldoende inzicht' is in de werkwijze en processen bij verschillende onderdelen van de Belastingdienst. Daarom wordt met ‘grote spoed’ een onderzoek gedaan door een externe en onafhankelijke partij.

én van de problemen van FSV was dat alle soorten ongecontroleerde en soms achterhaalde informatie jarenlang werd bewaard en aanleiding vormde voor extra controle en toezicht, terwijl betrokken burgers dit niet wisten. Duizenden medewerkers van de dienst konden bij die informatie, maar als zij het systeem raadpleegden – of informatie invoerden – werd dat niet goed bijgehouden, zodat controle niet goed mogelijk was.

Vooringenomen aanpak

FSV was niet alleen in strijd met privacyregels, zeggen de staatssecretarissen: "Het is ongewenst dat informatie op een onjuiste manier gebruikt wordt om mede te bepalen hoe een burger of bedrijf behandeld wordt." Of mensen en ondernemingen hiervan de dupe werden, staat nog niet vast. Ook dit moet in het onderzoek verder onder de loep worden genomen. In het onderzoek van de commissie-Donner naar de toeslagenaffaire werd vastgesteld dat burgers slachtoffer werden van een vooringenomen aanpak, als zij waren bestempeld tot mogelijke fraudeur.